Żyrardów: miasto na Równinie Łowicko-Błońskiej

Tego szukamy w Żyrardowie

Przekonaj się, co kryje się pod najczęściej wyszukiwanymi frazami internautów, takimi jak: Żyrardów, praca Żyrardów, pogoda Żyrardów, elektryk Żyrardów, action Żyrardów, apteka Żyrardów, kebab Żyrardów.

Jeśli jesteś osobą, która chce dowiedzieć się czegoś więcej o Żyrardowie, tutaj możesz przeczytać kilka słów o jego historii.

---

Początkowym ośrodkiem przemysłowym w tym obszarze była osada Ruda, która podobnie jak całe otoczenie należała do króla. W XVI w. istniał tutaj piec hutniczy, w którym przetapiano rudę darniową. Energia do napędu pochodziła ze spiętrzonych wód niewielkiej rzeczki Pisi. Gdy zasoby rudy się wyczerpały, na miejscu huty powstał tartak, który ścinał pnie drzew z Puszczy Wiskickiej. Na wyciętym obszarze powstał folwark Ruda Guzowska, oddzielony od starostwa sochaczewskiego jako odrębna dzierżawa – starostwo niegrodowe guzowskie. Później tartak został przekształcony w młyn wodny.

W 1793 r. granica II rozbioru pruskiego przecięła te tereny. W 1797 r. nowym właścicielem został hrabia Feliks Łubieński.

Obfitość wód skłoniła do przeniesienia w 1833 r. z Marymontu w Warszawie przędzalni lnu Filipa de Girarda do Rudy Guzowskiej. Wkrótce wokół rozbudowywanych zakładów lniarskich zaczęła kształtować się osada, znana później jako Żyrardów. W 1845 r. poprowadzono do niej linię kolejową (łączącą z Warszawą, a od 1848 roku także z Sosnowcem); aż do 1908 r. stacja nosiła nazwę Ruda Guzowska.

Przędzalnia stanowiła część jednej z największych i najnowocześniejszych fabryk lniarskich w Europie. W latach 1845–1857 była zarządzana przez Bank Polski. W okresie drugiej połowy XIX w. fabryka i otaczająca ją osada przeszły rozbudowę po przejęciu przedsiębiorstwa w 1857 r. przez niemieckich przemysłowców Karola Augusta Dittricha i Karola Hiellego, którzy nadali mu nazwę Zakłady Żyrardowskie S.A. Na obszarze 70 hektarów powstał kompleks przemysłowy i osiedle mieszkalno-socjalne dla pracowników, z zamiarem stworzenia idealnego miasta według ówczesnych koncepcji architektów. Wraz z procesem industrializacji i urbanizacji Żyrardów stawał się miejscem wieloetnicznym i wielowyznaniowym, z mieszkańcami reprezentującymi różne narodowości i wyznania, w tym Polaków, Niemców, Rosjan, Żydów, Czechów, Szkotów, Francuzów, Anglików i Irlandczyków. Wspólnota katolicka sąsiadowała z wyznawcami różnych obrządków, w tym reformowanego, prawosławnego i mojżeszowego. Jednak w miarę rozwoju przemysłu pojawiły się również konflikty społeczne i gospodarcze.

23 kwietnia 1883 r. Żyrardów zapisał się w historii polskiego ruchu robotniczego jako miejsce pierwszego masowego strajku na ziemiach polskich. Od końca XIX w. ruchy lewicowe, opowiadające się za hasełkami radykalnymi społecznie i politycznie, zyskiwały coraz większe poparcie wśród robotników w Żyrardowie. Z tego powodu miasto zaczęło być nazywane „czerwonym”.

Pierwsza wojna światowa miała istotny wpływ na życie miasta. W pierwszej połowie 1914 r. miasto doświadczyło prosperity ze względu na intensywną produkcję na potrzeby wojska (np. lniane mundury dla armii rosyjskiej). Jednak produkcję zatrzymano w październiku 1914 r. z powodu braku węgla. W 1915 r., wraz z wycofywaniem się Rosjan, większość maszyn i zgromadzonych surowców została wywieziona do Rosji. 17 lipca 1915 r. część hal fabrycznych została wysadzona w powietrze, a charakterystyczne kominy zniknęły z panoramy miasta.

W 1916 r. osadzie nadano prawa miejskie z inicjatywy władz niemieckich. Niemniej trwająca od 18 lipca 1915 do 10 listopada 1918 r. pierwsza niemiecka okupacja przeszła do historii jako okres wielkiej biedy.

W latach 1920–1922 państwo polskie przeprowadziło odbudowę Zakładów Żyrardowskich. Do połowy 1923 r. zatrudnionych było już 5,5 tysiąca robotników. Wkrótce po odbudowie zakłady te zostały przejęte przez francuski koncern C.I.C., który jednak zaczął ograniczać produkcję, nie pokrywając jednocześnie kosztów odbudowy. W okresie od 1925 do 1934 r. nastąpił kolejny okres znacznego bezrobocia i trudności ekonomicznych. Dopiero zabójstwo francuskiego dyrektora ujawniło aferę żyrardowską.

12 września 1939 r. wojska niemieckie zajęły Żyrardów, co rozpoczęło okres rządów terroru, w których miejscowi Niemcy aktywnie uczestniczyli. 16 stycznia 1945 r. miasto zostało wyzwolone przez Armię Czerwoną.

Po drugiej wojnie światowej systematycznie rozbudowywano przemysł lekki. Wraz z przemianami ustrojowymi i gospodarczymi lat dziewięćdziesiątych XX wieku rola i znaczenie przemysłu w życiu miasta znacząco zmalało. Większość fabryk została zamknięta. Obecnie miasto pełni funkcję lokalnego centrum handlowo-usługowego i produkcyjnego. W Żyrardowie działa kilkanaście placówek oświatowych oraz Muzeum Mazowsza Zachodniego. Od 1999 r. miasto pełni rolę stolicy powiatu w województwie mazowieckim.

---

Nie przegap najważniejszych informacji